กว่าจะมาเป็น “กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม (สส.)” : สิ่งแวดล้อมขณะนั้นเป็นอย่างไร

          ย้อนกลับไปมากกว่า 30 ปีก่อนหน้านี้ ก่อนที่กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมจะถือกำเนิดขึ้น นับตั้งแต่การประชุมสหประชาชาติว่าด้วยสิ่งแวดล้อมของมนุษย์ (UN Conference on the Human Environment) ณ กรุงสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน ในปี 2515 ทั่วโลกเผชิญกับวิกฤตทางด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Crisis) มลพิษต่างๆ ทั้งบนบก ในน้ำ และชั้นบรรยากาศที่มากเกินกว่าขีดความสามารถที่ธรรมชาติสามารถฟื้นฟูได้

การประชุมดังกล่าวเป็นที่สนใจของผู้คนทั่วโลกและเป็นการประชุมครั้งยิ่งใหญ่ที่สำคัญเพื่อกำหนดชะตาอนาคตของมนุษย์และคนรุ่นถัดไป รวมถึงประเทศไทยด้วยเช่นกัน

ในปี 2518 ประเทศไทยเผชิญกับสภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรม เนื่องจากการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรโดยที่ขณะนั้นยังไม่มีมาตรการป้องกันหรือควบคุมเพื่อรอบรับผลกระทบที่เกิดขึ้น รวมทั้งกฎหมายที่เกี่ยวข้องอย่างชัดเจน ซึ่งส่งผลต่อระบบเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตของประชาชน ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลจึงกำหนดให้มีการตราพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2518 ขึ้น ซึ่งกำหนดให้คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ (กก.วล.) โดยมีรองนายกรัฐมนตรีเป็นประธานกรรมการ และมีสำนักงานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ทำหน้าที่เป็นสำนักงานเลขานุการของคณะกรรมการและกำหนดนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมในระยะแรก

ต่อมา เมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน 2531 เกิดเหตุการณ์ดินถล่มที่บ้านกะทูนเหนือ อำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช และวันที่ 4 พฤศจิกายน 2532 เกิดเหตุการณ์พายุใต้ฝุ่นเกย์ ถล่มภาคใต้ตอนบน ที่อำเภอท่าแซะ และอำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร และบางส่วนของจังหวัด

เหตุการณ์ดังกล่าว ส่งผลกระทบให้เกิดการตื่นตัวต่อประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมในสังคม ประกอบกับความร่วมมือในประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมของมนุษย์และประเด็นความยั่งยืนในระดับสากล นำไปสู่การทบทวนและพัฒนามาตรการป้องกันหรือควบคุมผลกระทบสิ่งแวดล้อม รวมทั้งกฎหมายที่เกี่ยวข้องอย่างต่อเนื่อง ในปี 2535 จึงได้มีการตราพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2535 อีกทั้ง รัฐบาลยังได้ปรับโครงสร้างหน่วยงานด้านสิ่งแวดล้อม จากเดิมสำนักงานคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ เปลี่ยนเป็นสำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดล้อม กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม และกรมควบคุมมลพิษ สังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม

บทบาทและภารกิจกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม (สส.)

เมื่อวันที่ 4 เมษายน 2535 เป็นวันสถาปนากรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม โดยมีบทบาทและภารกิจที่สำคัญในการเผยแพร่องค์ความรู้ด้านสิ่งแวดล้อม สร้างการมีส่วนร่วมขององค์กรเอกชน ภาคประชาชน และภาคส่วนอื่นๆ พร้อมทั้งเสริมศักยภาพการทำงานร่วมกันกับท้องถิ่น เช่น กิจกรรมเสริมศักยภาพและขับเคลื่อนผู้นำเยาวชนพลเมืองคาร์บอนต่ำ (ACE Youth Camp ปี 2020 และปี 2022) การสร้างอาสาสมัครพิทักษ์สิ่งแวดล้อม อบต.สีเขียว นอกจากนี้ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมยังมีการปรับรูปแบบและวิธีการสื่อสารประชาสัมพันธ์ที่หลากหลายเพื่อให้สามารถเข้าถึงประชาชนมากยิ่งขึ้น เช่น แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย (Platform Social Media) ต่างๆ ซึ่งเป็นช่องทางใหม่ในการเผยแพร่ รณรงค์ และให้ความรู้กับกลุ่มเป้าหมายของกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทั้งนี้ กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมมีอำนาจหน้าที่ดังต่อไปนี้

• ส่งเสริม เผยแพร่ และประชาสัมพันธ์ด้านสิ่งแวดล้อม
• รวบรวม จัดทำ และให้บริการข้อมูลสนเทศด้านสิ่งแวดล้อมด้วยเทคโนโลยีต่างๆ ในฐานะศูนย์ข้อมูลสนเทศด้านสิ่งแวดล้อม
• ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนในการสงวน บำรุงรักษา และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และความหลากหลายทางชีวภาพอย่างสมดุลและยั่งยืน รวมทั้งเป็นศูนย์ป้องกันไกล่เกลี่ยกรณีพิพาทด้านสิ่งแวดล้อม
• ประสานและเสนอแนะแผนและมาตรการในการส่งเสริม เผยแพร่ และประชาสัมพันธ์การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
• ศึกษา วิจัย พัฒนา ถ่ายทอดและส่งเสริมเทคโนโลยีและการจัดการด้านสิ่งแวดล้อม รวมทั้งเป็นศูนย์เทคโนโลยีสะอาดและศูนย์ปฏิบัติการอ้างอิงด้านสิ่งแวดล้อม
• ปฏิบัติการอื่นใดตามที่กฎหมายกำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของกรม หรือตามที่กระทรวง หรือคณะรัฐมนตรีมอบหมาย

ท้ายที่สุดนี้ ตลอดระยะเวลา 30 ปีที่ผ่านมา กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมยังคงดำเนินภารกิจและยังคงมีการพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สอดคล้องต่อนโยบายภาครัฐและความต้องการของประชาชน ก้าวทันต่อยุคสมัย “ชีวิตวิถีใหม่ ใส่ใจสิ่งแวดล้อม”

HiddenChess เขียน

เอกสารอ้างอิง

กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม. รู้จักหน่วยงาน (ออนไลน์). สืบค้นข้อมูลเมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2565, จาก https://www.deqp.go.th/?page_id=773

กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม. ภารกิจและแผน (ออนไลน์). สืบค้นข้อมูลเมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2565, จาก https://www.deqp.go.th/?page_id=2793

สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. รู้จัก สผ. (ออนไลน์). สืบค้นข้อมูลเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2565, จาก https://www.onep.go.th/%e0%b8%a3%e0%b8%b9%e0%b9%89%e0%b8%88%e0%b8%b1%e0%b8%81-%e0%b8%aa%e0%b8%9c/

อ้างอิงรูปภาพ

Timetoast. Environmental Education (Online). Retrieved March 28, 2022, from https://www.timetoast.com/timelines/environmental-education